يكي از معتبرترين نشريات بانكي دنيا كه مسايل
خاورميانه را بطور خاص پوشش ميدهد، نشريه "دِ بنكر" (1) است. هر
سال هزار بانك
اول دنيا را فهرست كرده و يكي از بانكهاي هر كشور را بر اساس پارامترهاي
خود به عنوان برترين بانك انتخاب كرده و معرفي مينمايد. بانك كشاورزي در
ايران از بقيه بانكها جلوتر بوده و چندين بار به عنوان بانك برتر شناخته
شده است. در اين مقاله قصد داريم نگاه نشريه را درباره بانكهاي تجاري
ايران براي سال 1384 بدانيم. كاري كه يك بار توسط وزارت دارايي و زمان آقاي
مظاهري انجام شد و ديگر خبري از نقد و مقايسه
بانكها نشد. توجه داشته باشيم كه نسبتها مهمتر از اعداد مطلق هستند. مثلا
مقدار بالاي سود به تنهايي ارزش زيادي ندارد بلكه نسبت سود به سرمايه مهمتر
و با معنيتر است.
در مقايسه نشريه مزبور بانك صنعت و معدن و توسعه صادرات
نيز آمده بودند كه به دليل تخصصي وغير تجاري بودن از فهرست ما
حذف گرديد. دليل اصلي اينست كه اين دو بانك با توجه به ماموريت و كاركرد
نميتوانند در كنار بانكهاي تجاري قرار گيرند و مقايسه شوند. از نظر سرمايه
نوع اول بانكهاي تجاري ايران كه در 1000 بانك برتر دنيا قرار ميگيرند به
قرار زير هستند.

| بانكهاي اول ايران از نظر سرمايه نوع اول | |||
| رتبه | نام بانك |
سرمايه نوع اول ميليون دلار |
تغيير 1 ساله درصد |
| 1 | صادرات | 746 | 72 |
| 2 | ملي | 666 | 32 |
| 3 | كشاورزي | 643 | 54 |
| 4 | ملت | 483 | 27 |
| 5 | مسكن | 370 | 59 |
| 6 | تجارت | 346 | 42 |
| 7 | سپه | 344 | 38 |
| 8 | پارسيان | 305 | 434 |
بزرگترين بانك ايران از نظر سرمايه نوع اول بانك صادرات است و شايد بتوان
نتيجه گرفت كه بيشترين خدمت را اين بانك به نسبت بانكهاي ديگر انجام
ميدهد. براي سادگي مقايسه ميتوان هر دلار را 10000 ريال فرض كرد. مشاهده
ميشود كه بزرگترين بانك ما هنوز سرمايه نوع اولش از يك ميليارد دلار فراتر
نرفته است. براي مقايسه خوب است بدانيم كه بانك اول فرانسه 61 ميليارد
دلار، كانادا 16 ميليارد دلار، آلمان 26 ميليارد دلار، ايتاليا 34 ميليارد
دلار، لبنان 869 ميليون دلار و آمريكا 79 ميليارد دلار است. تعداد بانكها
نيز در كشورهاي ذكر شده بسيار زياد است بطوريكه ژاپن 101 بانك در فهرست
1000 بانك دارد و بانكي كه نزديك به بانك صادرات است به نام ستاره ژاپن
بوده، 745 ميليون دلار سرمايه دارد و شصت و دومين بانك ژاپن ميباشد.
از نظر دارايي بانكهاي تجاري ايران كه در 1000 بانك برتر
دنيا قرار ميگيرند به قرار زير هستند.
| بانكهاي اول ايران از نظر دارايي | |||
| رتبه | نام بانك |
دارايي ميليون دلار |
تغيير 1 ساله درصد |
| 1 | ملي | 27524 | 34 |
| 2 | ملت | 26439 | 37 |
| 3 | صادرات | 18339 | 19 |
| 4 | سپه | 15634 | 48 |
| 5 | تجارت | 13486 | 30 |
| 6 | كشاورزي | 10022 | 48 |
| 7 | مسكن | 5010 | 23 |
| 8 | پارسيان | 3958 | 263 |
به اين ترتيب بانك ملي ايران بيشترين دارايي را در بين بانكهاي ايران دارا ميباشد. سادهترين تحليل اينست كه هر چه دارايي كمتر باشد و سرمايه بيشتر باشد براي بانك بهتر است. به جدول زير دقت فرماييد كه نسبت سرمايه نوع اول به دارايي را بيان ميكند كه اعدادي قابل توجه بوده و بالا بودن مقدار آن بالا بودن كارايي بانك را ميرساند.
| بانكهاي اول ايران - نسبت سرمايه به دارايي | ||
| رتبه | نام بانك | نسبت سرمايه به دارايي |
| 1 | پارسيان | 70 / 7 |
| 2 | مسكن | 39 / 7 |
| 3 | كشاورزي | 41 / 6 |
| 4 | صادرات | 07 / 4 |
| 5 | تجارت | 57 / 2 |
| 6 | ملي | 42 / 2 |
| 7 | سپه | 20 / 2 |
| 8 | ملت | 83 / 1 |
مشاهده ميشود كه بانك پارسيان بهترين نسبت را دارد و بانك ملت در بدترين وضعيت نسبت به سايرين به سر ميبرد. از نظر سودآوري قبل از كسر ماليات، بانكهاي تجاري ايران كه در 1000 بانك برتر دنيا قرار ميگيرند به قرار زير هستند.
| بانكهاي اول ايران از نظر سودآوري | |||
| رتبه | نام بانك |
سود ميليون دلار |
تغيير 1 ساله درصد |
| 1 | ملي | 538 | 214 |
| 2 | صادرات | 470 | 123 |
| 3 | كشاورزي | 214 | 103 |
| 4 | ملت | 176 | 137 |
| 5 | سپه | 176 | 119 |
| 6 | پارسيان | 161 | 563 |
| 7 | مسكن | 148 | 7 / 2 |
| 8 | تجارت | 97 | 24 |
بانك ملي بيشترين مقدار سود قبل از كسر ماليات را بدست آورده است و بانك تجارت كمترين را. قابل توجه است كه بانك پارسيان جلوتر از بانكهاي مسكن و تجارت قرار دارد و كمي فاصله با بانك سپه و ملت دارد. اگر به تعداد شعبه، دارايي و سرمايه آن توجه كنيم، مديريتي در خور تحسين انجام داده است. اما نسبت سود به ميانگين سرمايه به قرار زير است.
| بانكهاي اول ايران - نسبت سود به ميانگين سرمايه | ||
| رتبه | نام بانك | نسبت سود به ميانگين سرمايه |
| 1 | ملي | 92 |
| 2 | پارسيان | 89 |
| 3 | صادرات | 80 |
| 4 | سپه | 59 |
| 5 | مسكن | 49 |
| 6 | ملت | 41 |
| 7 | كشاورزي | 40 |
| 8 | تجارت | 33 |
مشاهده ميشود كه بانك ملي در راس و تجارت در انتها قرار دارد. اگر چه پارسيان دوم شده ولي از بانكهاي ديگر جلوتر است. نسبت بازگشت دارايي يا نسبت سود به دارايي به قرار زير است.
| بانكهاي اول ايران - نسبت سود به دارايي | ||
| رتبه | نام بانك | نسبت سود به دارايي |
| 1 | پارسيان | 07 / 4 |
| 2 | مسكن | 96 / 2 |
| 3 | صادرات | 56 / 2 |
| 4 | كشاورزي | 14 / 2 |
| 5 | ملي | 95 / 1 |
| 6 | سپه | 13 / 1 |
| 7 | تجارت | 72 / 0 |
| 8 | ملت | 67 / 0 |
مشاهده ميشود كه بانك پارسيان در رتبه اول و بانك ملت در رده آخر است. به عبارت ديگر بهترين كارايي متعلق به بانك پارسيان و بدترين كارايي متعلق به بانك ملت است. آخرين جدول ما نسبت هزينه به درآمد است كه از اهميت بالايي برخوردار است.
| بانكهاي اول ايران - نسبت هزينه به درآمد | ||
| رتبه | نام بانك | نسبت هزينه به درآمد |
| 1 | مسكن | 41 |
| 2 | تجارت | 57 |
| 3 | پارسيان | 61 |
| 4 | ملت | 62 |
| 5 | سپه | 67 |
| 6 | ملي | 71 |
| 7 | كشاورزي | 73 |
| 8 | صادرات | 92 |
مشاهده ميشود كه بانك مسكن از كمترين نسبت هزينه به درآمد و بانك صادرات از بيشترين نسبت برخودردار است. به عبارت ديگر بانك مسكن كاراترين است. رتبه بانكهاي ايران در 1000 بانك برتر دنيا به قرار زير است. اين رتبه بندي بر اساس سرمايه نوع اول است.
| رتبه بانكهاي اول ايران در 1000 بانك برتر دنيا | ||
|
رتبه ايران |
نام بانك | رتبه دنيا |
| 1 | صادرات | 474 |
| 2 | ملي | 525 |
| 3 | كشاورزي | 542 |
| 4 | ملت | 639 |
| 5 | مسكن | 748 |
| 6 | تجارت | 773 |
| 7 | سپه | 776 |
| 8 | پارسيان | 825 |
بانك ملي به دليل حسابهاي دولتي از ويژگي خاصي برخوردار
است كه شايد مجبور باشيم آنرا از مقايسه خارج كنيم اما در حال حاضر در
مقايسه ذكر ميشود.