اندرو پی. موریس
مترجمان: متین پدرام1 و طاهره ایران‌مهر 2
قسمت دوم
با محدود شدن ادعاي دولت علیه اشخاص، ريسك حقوق آنها كاهش يافته است. با سازماندهي مجدد حقوق به منظور توسعه زيبايي‌شناسي، كارآفرينان خصوصي قادر شدند با استفاده از قراردادها و اسناد مالكيت، ارزش املاک خود را افزایش دهند.

از سال 1900 ميلادي تاكنون، حقوق مالکیت با قوانین تنظیمی ادغام شده است و گروه‌های ذي‌نفوذ از قدرت دولت استفاده کردند تا بتوانند حق مالکیت را با اجبار دوباره توزیع کنند. (هرکس که در اين مساله ترديد دارد باید با یکی از زمینداراني صحبت کند که به دليل نقض «قانون گونه‌های در معرض خطر» یا «قانون اراضی مرطوب» و آیین‌نامه آن تحت تعقیب قانونی قرار گرفته بود.) متاسفانه ارزشی که با ترکیب حق مالکیت و قراردادهای داوطلبانه ایجاد شده است، همگی اغلب حق مالکیت را به یک هدف وسوسه‌انگیز برای سلب مالکیت تبدیل کرده‌اند.
کلیدی‌ترین بینش اقتصادی این است که حق مالکیت امري ثابت نیست. چطور اين سير تكاملي كار مي‌كند؟ از آنجا که برخي از اموال ارزش بيشتري پيدا مي‌كنند، مردم بیشتر سعی می‌کنند حقوق خود را در این نوع املاک تعریف کرده، در آن سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین حق مالکیت به طور طبیعی در پاسخ به تغییراتِ فناوري، هزینه‌ها و سلیقه‌ها، اکتشافات جدید و دیگر تغییر در ترجيحات اشخاص تکامل می‌یابد. در این سیر تکاملی كارآفرينان نقش مهمی دارند؛ زيرا آنها بايد با سازماندهی دوباره حق مالكيت فرصت‌هايي براي افزايش ارزش مشخص كنند.
چگونه حق مالکیت تکامل می‌یابد؟ انديشه درباره پنج روش متفاوتی که مرتبا در حال تغییر است، می‌تواند برای ما مفید باشد:
1- تغییراتی که در موضوع حق مالکیت ایجاد شده است؛ اموال جدیدی به وجود آورده که پيش‌تر جزو اموال محسوب نمی‌شدند.
2- تغییراتی که در مجموعه حقوق شخص ایجاد شده است؛ توزیع حق مالکیت به روش‌های جدید و تجارت با آن حقوق را ممکن كرده است.
3- تغییر در شیوه برقرار کردن حق مالکیت؛ هزينه ايجاد حق مالكيت را متفاوت كرده است.
4- تغییر در روش‌های حمایت از حق مالکیت؛ هزينه تامين امنيت حق مالكيت را تغيير داده است.
5- تغییر در شیوه‌های سرقت حق مالکیت؛ حق مالکیت را امن‌تر کرده يا امنيت آن را كاهش داده است.
حق مالکیت می‌تواند در سیر تکاملی خود موضوعات جدیدی را در بر بگیرد. یک نمونه سنتی‌اش گسترش حقوق آب در غرب آمريكاي قرن نوزدهم است. مهاجران از ناحيه مرطوب شرقي دریافتند، نهادهای حقوق آب که برگرفته از قانون و عرف انگلیس بود، پاسخگو نيست. حقوق آب در شرق، حق حریم رودخانه را به زمیندارانی واگذار می‌کرد که زمینشان در مجاورت آب بود. به طور کلی این حقوق شامل حق استفاده از آب بود، اما نباید موجب کم‌شدن جریان آب برای استفاده‌کنندگان پایین رودخانه می‌شد. اما ايالت‌هاي غربي با کمبود آب روبه‌رو بودند و اين كميابي به ارزشمندشدن حق انتقال آب برای آبیاری یا استخراج معدن منجر شد. ايالت‌هاي غربی به سرعت متوجه اصل حيازت مباحات شدند. اين اصل برگرفته از رويه سابقِ معدن‌چیان و کشاورزان آن منطقه بود. بر اساس اين اصل، منتفعان نخستينِ آب می‌توانستند حق خود را به دیگران واگذار کنند. این حقوق با همان نظم خاصی که از ابتدا رتبه‌بندی شده‌بود، انتقال می‌یافت.
متاسفانه حقوق آب ايالت‌هاي غربی بعدها موضوع پیچیده غصب منابع توسط دولت‌های ایالتی و فدرال شد. ايالت «وایومینگ» اين فرآيند را با طرح ادعاي مالکیتِ دولت بر تمام آب‌هاي سطحي در قانون اساسی 1889 ميلادي آغاز کرد و دفتر دولتي به عنوان مسوول تخصيص آب تاسيس كرد. «دفتر آباداني فدرال» با بودجه برخاسته از ستاندن ماليات، پروژه‌هاي عظیم آبي در سرتاسر غرب تاسيس کرد و اين امر به انحراف بیشتر حقوق آب منجر شد. این توافق‌ها، به كاهش امنیت حقوق آب ايالت‌هاي غربی منجر شد و سیر تکاملی آنها را در واکنش به تغییرات فناوري و تقاضای فزاينده آب محدود کرد. به هر حال امروزه بسیاری از ايالت‌ها کنترل بر حقوق آب را كاهش داده و از اين راه ظهور بازارها را تجويز كرده‌اند.
همچنین حق مالکیت در گروه‌های متفاوتی از معاملات داوطلبانه تکامل می‌یابد و برای هر دو طرف قرارداد سودمند است. همان‌طور که پيش‌تر گفته شد، كارآفرينان در ايالات متحده آمریکا دریافتند تخصيص مجدد حقوق به منظور زیباسازی ظاهر خانه‌ها در برخي موارد می‌تواند ارزش املاک را افزایش دهد. نمونه ديگر شامل واگذاری حق ارتفاق به همسايگان مجاور است. بر اساس آن، مالک ملکِ مجاور، اجازه می‌دهد از منظره مطلوب‌اش حفاظت کند و با آن، حق او تضمین شود. همچنین واگذاری حق ارتفاقِ حفاظت از منابع طبیعی که به مالک ملک اجازه می‌دهد ضمن فروش حق توسعه به گروه حامي محيط زيست، به استفاده از زمين خود ادامه دهد.
روش‌های ایجاد حق در پاسخ به تقاضا نیز تکامل پیدا می‌کند. ایجاد نظام مالکیت آسان، ارزش همه اموال را بالا می‌برد. براي نمونه ارزان‌شدن مساله تعيين مالك يك زمين به تسهیل معاملات مي‌انجامد. همچنین گسترش بیمه مالكيت با کاهش ریسک خریداران، معاملات املاک را تسهیل می‌کند.
به تازگی، انتشار اوراق قرضه رهني در ایالات متحده آمریکا تا حد زیادی منابع مالی در دسترس مالكان را افزایش داده است. همچنين سرمايه‌گذاران نيز می‌توانند با خرید اوراق قرضه رهني، سرمایه‌گذاری کنند. وجه اشتراک نمونه‌هاي يادشده این است که تمام آنها برآيند شناخت فرصت‌هاي سودآور توسط كارآفرينان هستند و از ابزارهاي در دسترس قانوني براي به دست‌آوردن سود استفاده می‌کنند.
سرانجام حق مالکیت در واکنش به تغییراتی که در چگونگی حمایت از این حق ایجاد می‌شود، تکامل می‌یابد. به طور طبیعی صاحبان املاک اغلب نقش مهمی در دفاع از حقوقشان دارند. براي نمونه صاحبان املاک در کشورهایی که آمار تجاوز به املاك بالا است و مالكان اغلب شاهد شکسته شدن شیشه‌ها و درهای ورودی خود هستند از سیم‌هاي خاردار برای حفاظت از زمینشان استفاده می‌کنند. فناوری‌های جدید می‌تواند نقش سیم خاردار را در دشت‌های بزرگ آمریکا بازي کند و دسترسی به منابعی که حفاظت از آنها ممکن نیست را به طور موثر و با ارزشی افزايش دهد. براي نمونه در آینده‌ای نزدیک ممکن است شاهد ارائۀ ترکیبی از GPS وآزمایش DNA باشیم. این فناوری‌ها می‌تواند ابزاري برای ایجاد حق مالکیت درباره حیوانات دریایی مهاجر، مانند نهنگ‌ها باشد.
تکامل حق مالکیت، پدیده قابل توجهی است. در ایالات متحده آمریکا و جاهای دیگر، تحولات مثبت طي زمان موجب ارائه تعریف بهتر، امن‌تر و باارزش‌تری از بسته‌هاي حقوقي شده است. این تکامل حاصل جست‌وجوی افراد برای تحقق برنامه‌ها، دستیابی به سود و استفاده از املاک برای رفع نیازهایشان است. كوتاه سخن آنكه تحول معامله داوطلبانه درباره حق مالکیت به یک حکم خودبه‌خودي مورد نظر هايك اشاره دارد. با وجود اين، در همان زمان نابودي ارزش آزادي و محدوديت آزادي شخص در توسعه حق مالكيت وجود داشته است. پذيرش بي‌چون وچراي روش‌های برنامه‌ریزی مرکزی برای کنترل استفاده از زمین، تصرف املاك خصوصی به منظور توزیع مجدد آن ميان گروه‌های ذي‌نفوذ که در ظاهر با عنوان پرطمطراق «توسعه اقتصادی» همراه بود و تحميل محدودیت‌های قانوني بر صاحبان املاک به منظور كاهش پیگیری منافع شخصي که با قوانینی مانند قانون گونه‌های در معرض خطر و قانون آب پاک ایجاد شد، همه نتیجه ترکیب دولت نامحدود و جذب ثروت اشخاص است که از راه تجارت ایجاد می‌شود؛ تجارتي كه صرفا با وجود حق مالکیت ممكن است.مهندس آرتاخه/تهیه شده در: پنگان
پاورقي:
1. Matin.lawyer@gmail.com
2. وکیل پایه یک دادگستری/ مهندس آرتاخه/تهیه شده در: پنگان
نوشته شده توسط سپهر برادران در چهارشنبه هفتم فروردین ۱۳۹۲ |