اكونومي: عناصر نادر فلزات خاصي نظير نئوديميم و لانتانوم‌اند كه در انواع متنوعي از كالاهاي مصرفي استفاده مي‌شوند. اين عناصر در سال‌هاي اخير به دليل كاربردشان در توليداتي كه ما به آنها «سبز» يا محصولات دوستدار طبيعت مي‌گوييم از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار شده‌اند؛ نظير ماشين‌هاي دوگانه‌سوز، لامپ‌هاي روشنايي كم‌مصرف و توربين‌هاي بادي. آنها همچنين در محصولات پرطرفداري مثل آيفون‌ها هم استفاده مي‌شوند. اهميت ويژه اين فلزات براي ايالات متحده كاربرد آنها در تجهيزات نظامي است: آنها اجزاي اصلي آهن‌رباهايي هستند كه در موشك‌ها، بمب‌هاي هوشمند و سيستم‌هاي ماهواره‌اي و نيز سيستم هدايت ليزري تانك‌ها و موشك‌ها به كار مي‌روند. چين بالغ بر ۹۰ درصد تقاضاي جهاني اين عناصر را تامين و ذخايرش بيشتر در مغولستان كه بزرگ‌ترين معادن در جهان و تقريبا سه برابر آمريكاست قرار دارد.

فارن افرز: چرا ايالات متحده، اتحاديه اروپا و ژاپن در تلاش‌اند تا از طريق سازمان تجارت جهاني محدوديت صادرات مواد معدني از جانب چين را به چالش بكشند؟
اكونومي: در چند سال گذشته چيني‌ها به تدريج صادرات اين گونه مواد را به دليل آنچه عواقب زيست محيطي استخراج طولاني مدت مي‌نامند كاهش داده‌اند. با اين وجود بسياري بر اين باورند كه چين با توجه به اينكه تنها تامين‌كننده اين عناصر است از تسلطش براي وادار كردن شركت‌هايي كه نيازمند اين مواد هستند براي توليد محصولات در داخل چين استفاده مي‌كند. دليل قابل قبول براي اين نظر شركت‌هاي تويوتا و هيتاچي هستند كه در بين ديگر شركت‌ها در سال‌هاي گذشته نشانه‌هايي را براي توسعه احتمالي ظرفيت توليد محصولاتي كه به اين عناصر كمياب نياز دارند بروز داده‌اند. علاوه بر اين طبق گزارش‌هاي موجود، معاون نخست‌وزير چين، ژاپني‌ها را براي انتقال تكنولوژي كه كمك به توسعه اينگونه محصولات مي‌كند به چين تحت فشار قرار داده است.
سازمان تجارت جهاني نقش مهمي در كمك به تضمين اينكه همه بر طبق قوانين تجاري عمل كنند دارد. اين فقط مربوط به چين نمي‌شود. ايالات متحده و اتحاديه اروپا ادعا مي‌كنند كه كنترل صادرات اين عناصر كمياب از جانب چين نقض قوانين سازمان تجارت جهاني و نيز نقض پروتكل الحاق چين به سازمان تجارت جهاني است.
فارن افرز: آيا سوابق ديگري از واكنش هماهنگ بين‌المللي عليه چين در سازمان تجارت جهاني وجود دارد؟ نقش سازمان تجارت جهاني در ميانجي‌گري مناقشات تجاري در جهان چيست؟
اكونومي: سال گذشته آمريكا، مكزيك و اتحاديه اروپا در پرونده ديگري كه اعتراض به سهم صادرات چين در ديگر مواد خام از جمله كك، روي و بوكسيت بود برنده شدند و چيني‌ها در فرجام خواهي‌شان شكست خوردند. همچنين ايالات متحده، كانادا و اتحاديه اروپا در پرونده اعتراض به تعرفه‌هاي واردات در بخش اتومبيل نيز برنده شدند و مجموعه‌اي از كشور‌ها هم از طريق سازمان تجارت بر سر قوانين چيني‌ها در مورد اطلاعات مالي خارجي با اين كشور به توافقاتي دست يافتند. اخيرا نيز ايالات متحده و اتحاديه اروپا به همراه ژاپن فشار بر چين به منظور عمل به تعهداتش در سازمان تجارت براي گشودن بازار خدمات مالي‌اش را افزايش داده‌اند. سازمان تجارت نقشي اساسي در كمك به تضمين اين نكته كه همه طرف‌ها بر طبق قوانين تجاري مورد توافق عمل كنند، دارد. اين مشكل فقط در مورد چين نيست. پرونده‌هاي زيادي نيز عليه آمريكا به جريان افتاده است. مهم اين است كه نظام داوري جهاني وجود داشته باشد كه سود همه طرف‌ها را در نظر بگيرد.
فارن افرز: اگر آمريكا و متحدانش در واداركردن چين به تقبل سهم‌اش در صادرات اينگونه مواد موفق شوند چه پيامدهاي سياسي بالقوه براي اقتصاد اين كشور كه تحت فشار فزاينده و در حال كاهش كارآيي است دارد و چه پيامد‌هايي براي ايالات متحده دارد؟
اكونومي: اين فقط قدم اول در روند داوري سازمان تجارت است. پرونده قبلي دو سال طول كشيد تا به نتيجه رسيد. يقينا اين اميد در ميان ايالات متحده، ژاپن و اتحاديه اروپا وجود دارد كه آنها بتوانند با چين به توافقي برسند تا مانع ارجاع به هيات حل اختلاف سازمان تجارت براي صدور حكم شود. اگر آمريكا و متحدانش موفق شوند، چين قادر به اغوا يا وادار كردن شركت‌ها به توليد محصولاتي كه نياز به اينگونه مواد دارند در داخل چين نخواهد شد. همچنين اين عمل مي‌تواند اقدامات جديد چين در حراست محيطي پيرامون استخراج اين مواد را دشوار كند و نيز تحرك بيشتري به استخراج معادن كوچك‌تر كه چين درصدد تعطيل كردن آنها بوده است بدهد. ويژگي روابط وسيع تجاري و اقتصادي چين و ايالات متحده همگرايي عميق و جنگ دائمي است. اين به طيف وسيعي از شركت‌هاي آمريكايي و نيز دولت آمريكا فضاي تنفس و امنيت تامين اين مواد را خواهد داد و بايد هشداري به اتكا بيش از حد
تامين‌كنندگان انحصاري اينگونه عناصر مهم باشد. آمريكا بايد بر تلاش‌هايش در بازيافت و اكتشاف هر چه بيشتر ذخاير خودش بيفزايد. به علاوه در حالي كه آمريكا سرگرم بحث بر سر اين است كه آيا صادرات گاز طبيعي را محدود كند يا نه مساله عناصر كمياب را بايد مد نظر داشته باشد.
فارن افرز: اين اقدام آمريكا چه تاثيري بر روابط تجاري نامتوازن چين و ايالات متحده خواهد گذاشت؟
اكونومي: روابط اقتصادي و تجاري وسيع چين و آمريكا همگرايي عميق و كشمكش دائمي است. اين نبرد تجاري يكي از چالش‌هاي بي‌شمار و دامنه‌داري است كه هر دو كشور با آن مواجهند. چين احتمالا دست به اقدامات تلافي‌جويانه از طريق به جريان انداختن پرونده‌هايي عليه ايالات متحده، اتحاديه اروپا و ژاپن خواهد زد اما همه اينها بخشي از شيوه عمل سيستم است. مهم اين است كه فراموش نكنيم اين پرونده در واقع درباره آمريكا و چين نيست. پرونده فعلي درباره اين است كه آيا چين در حال نقض قوانين سازمان تجارت است يا نه.
*مصاحبه اليزابت اكونومي مدير بخش مطالعات آسياي شوراي روابط خارجي سناي آمريكا با مجله فارين افرز درباره نقض قوانين سازمان تجارت جهاني توسط چين. ماخذ:دنیای اقتصاد/تهیه شده در: وب نوشت پنگان

نوشته شده توسط سپهر برادران در چهارشنبه دهم اسفند ۱۳۹۰ |